Categorieën
Waargebeurd

Niet alle ontvoerde mensen zijn gelijk

Achtergrond

Niet alle ontvoerde mensen zijn gelijk

Stel dat iemand je vraagt om een bekende verdwijningszaak op te noemen. De kans is dan groot dat je Gabby Petito of Julie Van Espen zou antwoorden. Dat is niet zo verwonderlijk, want de media geeft disproportioneel veel aandacht aan vermiste blanke vrouwen ten opzichte van vermiste gekleurde vrouwen en mannen. Dit fenomeen noemen media-experten missing white woman syndrome.

De term missing white woman syndrome werd voor het eerst gebruikt door de Amerikaanse journaliste Gwen Ifill. Dat deed ze tijdens een journalistenconferentie in 2004. Ifill impliceerde toen dat wanneer een blanke vrouw vermist raakt, de media hier zodanig op focust dat ander nieuws in de achtergrond verdwijnt. Media-experten gebruikten de term later om de overmatige focus op vermiste vrouwen aan te duiden, ten koste van aandacht voor gekleurde vermiste vrouwen en vermiste mannen.

Zach Sommers, Amerikaanse criminoloog en advocaat, is een van de enige wetenschappers die onderzoek naar dit fenomeen gedaan heeft. Hij raakte erin geïnteresseerd toen hij op tv een nieuwsreportage zag over een meisje dat vermoedelijk ontvoerd was: “Het viel me op dat ze er uitzag zoals alle andere vermiste personen op de tv: blank, jong, blond en vrouw. Ik wilde er online informatie over opzoeken, maar ontdekte al snel dat er geen cijfermateriaal voorhanden was. Daarom besloot ik om zelf te onderzoeken of ras en geslacht invloed hebben op de media-aandacht die een ontvoerde krijgt.”

Drie keer zoveel aandacht voor blanken en vrouwen

Een ontvoerde man past niet in het klassieke beeld van een slachtoffer

Om dit te onderzoeken telde Sommers alle online artikels over ontvoerde personen tussen 2013 en 2016 van vier nieuwssites, waaronder CNN. Hij richtte zich specifiek op mensen die ofwel effectief ontvoerd waren, ofwel vermist waren en niemand uit hun omgeving wist waarom.

De criminoloog kwam zo uit op 445 personen die werden besproken in 1093 artikels. Hij verdeelde deze personen in groepen naargelang hun ras en geslacht. Deze cijfers vergeleek hij dan met het aantal effectief vermiste personen per ras en geslacht op basis van statistieken van de FBI. Groepen die vaker voorkwamen in de media dan in de statistieken kregen dus disproportioneel veel aandacht tegenover andere groepen.

Uit de resultaten bleek duidelijk dat zowel ras als geslacht een rol speelt in media-aandacht. Op de nieuwssites verschenen 1,4 keer zoveel vrouwen als mannen dan dat je op basis van de criminaliteitsstatistieken zou verwachten, en meer dan anderhalf keer zoveel blanken als zwarten. Het effect was nog groter als je keek naar het aantal artikels gewijd aan elke groep: vrouwen verschenen in bijna drie keer zoveel artikels als mannen in verhouding tot de statistieken, en blanken in meer dan drie keer zoveel artikels als zwarten.

Damsel in distress

Sommers had wel verwacht dat het geslacht en ras van een ontvoerde een impact zou hebben, maar niet hoe groot die zou zijn.

“Een derde van de mensen die media-aandacht kreeg waren blanke vrouwen en meisjes, en de helft van alle artikels ging over hen. Vooral dat laatste cijfer heeft me verbaasd. Dat is een enorme overrepresentatie tegenover het aandeel blanke vrouwen dat effectief vermist is.”

De criminoloog vermoed dat de media meer aandacht geeft aan blanke dan aan zwarte ontvoerde personen, omdat de meerderheid er zich beter mee kan identificeren. “Als we een nieuwsbericht zien over een vermiste blanke, dan denken we: ‘Dat kan mijn dochter, leraar of buurvrouw zijn’.”

“Het is ook mogelijk dat we andere veronderstellingen maken over blanke en zwarte vermisten. Misschien denken we bij een blanke persoon sneller dat er iets verschrikkelijk gebeurd is en we hen moeten helpen, terwijl we bij een zwarte persoon sneller denken dat ze zelf weggelopen of verantwoordelijk zijn.”

Over geslacht denkt hij dat ons idee over slachtofferschap er voor iets tussen zit. “Volgens mij heeft het te maken met het idee van de damsel in distress. Dat is een concept uit onze verhalen en films waarin een jong meisje in nood gered moet worden door een ridder of held. Dat zag je vroeger veel in de klassieke Disneyfilms. Als je de vergelijking trekt met vermiste personen, dan is een ontvoerde vrouw de damsel die gered moet worden door de politie, die de ridders zijn. Het is een sterk verhaal waar we allemaal bekend mee zijn en waarvan de media verwacht dat het de kijker interesseert. Een ontvoerde man past niet in dat klassieke beeld.”

Geslacht vs ras

Hoewel ras en geslacht een bijna even grote invloed hebben, is er opvallend minder aandacht voor geslacht dan ras in zowel de wetenschappelijke literatuur als de media. Als je missing white woman syndrome in de Engelstalige Wikipedia of Google intypt, zal je vooral informatie vinden over de rol van ras en weinig tot niets over geslacht. Hoe komt dat? Sommers heeft dit niet rechtstreeks in zijn studie onderzocht, maar heeft wel een vermoeden.

“Ik denk dat mensen meer verstouwd zijn met het idee dat zwart zijn een rol speelt in media-aandacht dan dat man zijn een rol speelt. Het ligt ook meer in lijn met historische ongelijkheden en zeker in de VS zijn we het gewend om over raciale ongelijkheid in de criminaliteit te praten. Bij de mogelijkheid dat geslacht een rol speelt, staan we niet zo vaak stil, dus kost het misschien meer tijd om er gewend aan te raken.”

De media kiest meestal voor personen die aan de traditionele schoonheidsidealen voldoen

Aantrekkelijk, blond en hoger opgeleid

Naast ras en geslacht spelen vermoedelijk ook andere factoren mee die Sommers niet in zijn studie onderzocht heeft.

“Ik heb overwogen om het effect van aantrekkelijkheid te meten. Dat is vrij moeilijk en ook een beetje vies, maar er zijn wel manieren om het te doen. Ik heb het uiteindelijk niet gedaan, maar ik denk zeker dat het een rol speelt. Je ziet bijvoorbeeld zelden blanke vrouwen die zwaarlijvig zijn of gezichtsafwijkingen hebben. De media kiest meestal voor personen die aan de traditionele schoonheidsidealen voldoen. Zo hebben opvallend veel onder hen blond haar.”

“Een ander factor is klasse. Maar klasse is zeker in de VS en ook in andere landen gelinkt met ras, dus het is niet makkelijk om de twee uit elkaar te halen. Ik heb er geen data over, maar we zien in de VS geen jonge blanke vrouwen op tv verschijnen die uit de arbeidersklasse komen en in een woonwagenpark wonen. Meestal zijn het hoger opgeleiden met een eerder elitaire status die de media-aandacht krijgen.”

Door de media-aandacht kunnen blanke vrouwen overschatten hoeveel gevaar ze lopen om ontvoerd te worden

Onderzoek in België

In ons land is er nog geen onderzoek gedaan naar missing white woman syndrome. Of het fenomeen zich hier dus ook voordoet, is niet geweten. Toch vermoed Sommers dat zijn resultaten zich vertalen naar andere landen.

“De redenen die vermoedelijk de verschillen in media-aandacht verklaren, zijn vrij universeel in de westerse wereld. Het idee van de damsel in distress vind je in zowel Amerikaanse als Europese verhalen en de sterkere identificatie met blanke slachtoffers komt vast ook in Europa voor. Ik vermoed dus dat het een fenomeen is in de hele westerse wereld en misschien daarbuiten ook. De westerse media en cultuur doordringt de hele wereld door globalisatie, en colorisme, discriminatie op basis van gradaties in de huidskleur, komt ook in niet-blanke landen voor.”

Invloed van de media

Sommers vindt het belangrijk dat missing white woman syndrome meer aandacht krijgt, omdat media-aandacht effectief invloed heeft op de kans om vermiste en ontvoerde personen terug te vinden.

Daarnaast heeft de media heeft ook een grote invloed op ons denken, waardoor we door de onevenredige aandacht onjuiste ideeën kunnen ontwikkelen over hoe vaak bepaalde criminele feiten voorkomen. Zo kunnen blanke vrouwen overschatten hoeveel gevaar ze lopen om ontvoerd te worden en kunnen gekleurde vrouwen en mannen dit net onderschatten.

Sommers hoopt dat door de recente aandacht voor het fenomeen, de ongelijkheden in de media zullen afnemen.

“Jammer genoeg praten we meestal pas over dit soort onderwerpen wanneer er iets verschrikkelijks gebeurd is zoals met Gabby Petito. Die zaak heeft missing white woman syndrome bekendgemaakt bij het grote publiek. Ik hoop dat er toch iets positiefs uit zal voortvloeien en we in de toekomst een gelijkere verdeling van de media-aandacht voor de verschillende slachtoffergroepen zullen krijgen.”

Follow, like, share, repeat

Volg ons op sociale media

2022 © – The Crime Files – All rights reserved

Categorieën
Psychologie

Wat is een psychopaat?

Achtergrond

Wat is een psychopaat?

Psychopaten kennen we allemaal als de koude, manipulatieve en hyperintelligente misdadigers uit de films. Maar klopt dit beeld ook met de werkelijkheid? We vroegen het aan klinisch psychologe en psychopathie-experte Yolande Kat.

Als we aan psychopaten denken, denken we vaak aan seriemoordenaars zoals Ted Bundy of de fictieve Hannibal Lecter. Hoewel deze figuren inderdaad hoog scoren op psychopathische kenmerken, is het volgens Kat een misvatting om te denken dat alle psychopaten ijskoude criminelen zijn: “Mensen die hoog scoren op psychopathie vormen een heel heterogene groep met heel uiteenlopende kenmerken. Je kan dus niet zomaar veronderstellen dat ze allemaal crimineel, wreed of manipulatief zijn.”

LEES OOK. Vijf waargebeurde misdaadfilms die elke true crime lover moet zien

Persoonlijkheidsstoornis

In de films zie je vooral de prototypische psychopaat: crimineel, charmant, manipulatief en zonder schuldgevoelens

Psychopathie is een persoonlijkheidsstoornis. Het gaat dus over mensen die hoog scoren op bepaalde persoonskenmerken. Om die kenmerken te meten, gebruiken criminologen en psychiaters vragenlijsten. Hoe hoger de scores, hoe meer psychopathische kenmerken iemand heeft. De bekendste vragenlijst is de Psychopathy Checklist—revised of PCL-R, bedacht door de Canadese psycholoog Robert D. Hare.

De PCL-R meet 20 persoonskenmerken die gegroepeerd zijn in vier aspecten. Het interpersoonlijke aspect gaat over hoe een persoon zich verhoudt tot anderen. Voorbeelden zijn: oppervlakkige charme, manipulatie en pathologisch liegen. Het affectieve aspect gaat over de eigen gevoelens, zoals het gebrek aan empathie, schuldgevoelens en spijt. Het gedragsmatige aspect meet gedragskenmerken zoals impulsiviteit, onverantwoordelijkheid en behoefte aan spanning. En ten slotte is er ook het antisociale aspect, wat peilt naar zaken zoals gebrekkige gedragscontrole, jeugdcriminaliteit en criminele veelzijdigheid.

“De PCL-R is de meest gebruikte test om psychopathie te meten, maar dat wil daarom niet zeggen dat experten het volledig eens zijn over wat deze persoonlijkheidsstoornis precies inhoudt’, verklaart Kat. “Zo was er lange tijd een discussie over het antisociale aspect. Sommige onderzoekers vonden dat een criminele levensstijl geen kernaspect van psychopathie is, maar een gevolg van de andere drie aspecten. Het is moeilijk om te besluiten wie hierover gelijk heeft. Toch kan je wel zeggen dat Hare gewonnen heeft; zijn visie is prominent aanwezig in de wetenschappelijke literatuur en de PCL-R blijft de meest populaire test.”

Psychopaat of sociopaat?

Experten zijn het erover eens dat er verschillende soorten psychopaten  bestaan. Maar net zoals bij de definitie, is ook hier weinig eensgezindheid over.

“Tegenwoordig zeggen veel onderzoekers dat je naar de vier aspecten van de PCL-R moet kijken. Iemand die hoog scoort op alle aspecten noemen we een prototypische psychopaat. Een Belgisch voorbeeld daarvan is Marc Dutroux. Iemand die vooral hoog scoort op het gedragsmatige en antisociale aspect noemen we een sociopaat. Dit type komt veel voor in de criminele wereld. Daarnaast hebben we ook het omgekeerde: iemand die vooral hoog scoort op het interpersoonlijke en affectieve aspect. Zij hebben een oppervlakkig gevoelsleven en komen vaak charmant over, maar vertonen geen crimineel gedrag. Ten slotte zijn er ook mensen niet duidelijk in een van deze categorieën vallen.”

“In de media en films zie je vooral de prototypische psychopaat: crimineel, charmant, manipulatief, en weinig empathisch. Meestal zijn ze ook nog eens bovengemiddeld intelligent. Zo’n psychopaten bestaan zeker, maar vormen een minderheid. Het is perfect mogelijk dat iemand een gebrek aan empathie, spijt en schuldgevoelens heeft, maar geen crimineel gedrag vertoont. Ook is het mogelijk dat iemand wel crimineel gedrag vertoont en toch empathie heeft.”

Hoe ontstaat psychopathie?

Het ontstaan van psychopathie is nog niet helemaal uitgeklaard, maar wetenschappers vermoeden dat zowel biologische factoren als omgevingsinvloeden een rol spelen. Mogelijk spelen nature en nurture zelfs een rol in wat voor soort psychopaat je bent.

“Een veelvoorkomende opdeling is tussen primaire en secundaire psychopathie. Experten gaan ervan uit dat primaire psychopathie eerder genetisch bepaald is en zorgt voor een affectief tekort zoals weinig angst, emoties en empathie. Bij secundaire psychopathie zijn het eerder de levensomstandigheden die ervoor zorgen dat iemand psychopathische eigenschappen ontwikkelt. Deze mensen stompen zichzelf emotioneel af omdat ze veel narigheid hebben meegemaakt. Zij scoren normaal tot hoog op angst en depressie, terwijl bij een primaire psychopaat het gevoelsleven eerder afwezig is.”

LEES OOK. Nature vs nurture: is een misdadiger zo geboren? Of ligt het aan de omgeving?

Uit onderzoek blijkt dat veel psychopaten een kleinere prefrontale cortex en amygdala hebben en dat de opvoedingsstijl van de ouders een rol speelt.

Psychopaten begeleiden vraagt wat meer van een therapeut

Kan je psychopaten genezen?

Een feitje dat veel mensen denken te weten over psychopaten, is dat je ze niet kan genezen. Therapie werkt niet op hen, want ze gebruiken wat ze hieruit leren enkel om andere mensen beter te kunnen manipuleren. Maar dat feitje klopt niet volgens Kat.

“In de jaren 90 was er een Canadese studie waaruit bleek dat psychopaten alleen maar gevaarlijker werden als je ze probeerde te behandelen. Experten verwezen regelmatig naar deze studie, maar later bleek dat er toch veel op het onderzoek aan te merken was. De therapie was niet goed, patiënten behandelden elkaar in plaats van een gespecialiseerde therapeut, en patiënten schreven elkaar zelfs medicatie voor. Het was niet zo verbazingwekkend dat patiënten niet beter werden in deze ongestructureerde therapeutische gemeenschap.”

Kat denkt dat het wel mogelijk is om psychopaten met therapie te behandelen, ook al is dit waarschijnlijk lastiger dan bij andere patiënten. “Je moet bij deze mensen focussen op de gedragskenmerken waar zij hoog op scoren. Zo kan je bijvoorbeeld werken aan impulscontrole, agressieregulatie, leren plannen op lange termijn en prosociaal gedrag. Hen begeleiden is vaak  moeilijker dan andere patiënten, omdat er vaker mensen bijzijn die manipuleren, liegen of heftig reageren. Het vraagt dus wat meer van de therapeut, maar als je je focust op hun specifieke problemen, kan dat zeker positieve resultaten opleveren.”

LEES OOK. Schuilt er een moordenaar in ieder van ons?

Follow, like, share, repeat

Volg ons op sociale media

2022 © – The Crime Files – All rights reserved

Categorieën
Psychologie

Hebben criminelen een afwijkend brein?

Achtergrond

Hebben criminelen een afwijkend brein?

Wat maakt dat iemand criminele feiten pleegt? Een slechte thuissituatie, armoede en foute vrienden zijn veelgehoorde verklaringen. Maar hoe zit het met de hersenen? Functioneren bepaalde hersengebieden anders bij mensen die een delict hebben gepleegd? We vroegen het aan psycholoog Frank Jonker. 

Frank Jonker is gespecialiseerd in klinische neuropsychologie. Deze tak van de psychologie bestudeert het verband tussen hersendisfuncties en psychische stoornissen. Met andere woorden: hoe kunnen aangeboren of opgelopen hersenafwijkingen ons gedrag en emoties beïnvloeden? 

Jonker leidt de afdeling neuropsychiatrie van Altrecht, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Daar komt hij in contact met mensen die door hersenletsel gedragsveranderingen hebben ondergaan: “Een klap op je hoofd, een hersenbloeding of tumor kan je gedrag veranderen. Zo zag ik in 2010 iemand die na tumorverwijdering epilepsie ontwikkelde en heel erg antisociaal en crimineel gedrag vertoonde.” 

Uit deze hersenletsels blijkt dat specifieke mentale functies zoals ruimtelijk inzicht, angst of taal zich op specifieke plaatsen in ons brein bevinden. Hersenschade zal dus bepaalde mentale functies beperken, terwijl andere gespaard blijven. Dat werd voor het eerst aangetoond in 1848, na het beroemde ongeval van Phineas Gage. 

Frank Jonker
© Frank Jonker

Sociaal onaangepaste spoorwegwerker

Phineas Gage was een Amerikaanse spoorwegwerker die op 13 september 1848 een ijzeren staaf dwars door zijn hoofd kreeg. Gage overleefde het incident wonderwel. Hij herstelde fysiek na enkele maanden, maar zijn vrienden merkten op dat hij qua persoonlijkheid niet meer dezelfde was. Hij was plots grillig, oneerbiedig naar anderen toe en hij vloekte regelmatig, wat hij voor zijn ongeval zelden deed. De staaf had zijn linker prefrontale cortex doorboord; het voorste gedeelte van zijn linkerhersenhelft. Daardoor vertoonde hij sociaal onaangepast gedrag. Het voorval leverde voor het eerst bewijs dat een afwijking in de hersenen iemands persoonlijkheid kon veranderen. 

130 jaar later, in de jaren 90 van de vorige eeuw, stelde de Amerikaanse psycholoog Adrian Raine zichzelf de vraag of dit ook gold voor crimineel gedrag. In zijn bekende studie uit 1997 vergeleek hij de hersenen van moordenaars met die van mensen die geen moorden hadden gepleegd. Hij maakte afbeeldingen van de hersenen met PET-scans en concludeerde dat er wel degelijk verschillen waren. Opvallend was dat net zoals bij Phineas Gage de prefrontale cortex een rol speelde. Daarnaast was er ook verminderde activiteit in andere hersengebieden, waaronder de amygdala.  

Amygdala en prefrontale cortex

“De amygdala staat in voor onze verstar-, vlucht- en vechtreactie als we denken dat we in gevaar zijn”, legt Jonker uit. “Ze speelt ook een belangrijke rol bij angst en agressie en is volgens onderzoek van Raine gemiddeld tien procent kleiner bij mensen die een delict hebben gepleegd.” 

“Onze prefrontale cortex regelt zaken als emotieregulatie, emotieherkenning, empathie en risico-inschatting. Dat zijn allemaal zaken die ons tot een sociaal dier maken. Als dit hersengebied niet volgroeid is, dan heb je moeite om je in te leven in een ander en om de gevolgen van je eigen daden in te schatten. Je bent dan vaak impulsief en vindt het moeilijk om je gedrag in sociale situaties aan te passen. Al deze eigenschappen verhogen de kans op crimineel gedrag.” 

De prefrontale cortex bevindt zich vanvoor in het brein © Zara's Life

Hersencircuit

De amygdala en prefrontale cortex werken nauw samen © Zara's Life

“De prefrontale cortex en amygdala zijn twee aparte hersenstructuren, maar werken eigenlijk heel nauw samen in een hersencircuit”, zo zegt Jonker. “De amygdala reageert op sociale situaties met een lichamelijke reactie. Zo ervaar je bijvoorbeeld stress of spanning tijdens een onaangenaam moment. De amygdala stuurt deze informatie door naar de prefrontale cortex. In dat hersengebied zit een database met informatie over hoe je bent omgegaan met eerdere, vergelijkbare sociale situaties. Op basis daarvan zal de prefrontale cortex een inschatting maken over hoe de huidige situatie zal verlopen als je bepaald gedrag stelt.” 

Dat is hoe het brein normaal werkt, maar dat is niet het geval bij iemand die verminderde activiteit in deze twee hersensstructuren heeft. Stel je voor dat je graag een sigaret wil roken. Je vraagt het aan een persoon op straat, maar die trekt een bedenkelijk gezicht. Daaruit zal je afleiden dat hij je geen sigaret wil geven. Maar dat is niet zo bij iemand met verminderde activiteit in de amygdala en prefrontale cortex. Zo’n persoon heeft beperkingen in emotieherkenning en zal het bedenkelijke gezicht niet opmerken. Ook kan hij moeilijk inschatten wat de andere persoon denkt, hoe de situatie verder zal verlopen en wat de gevolgen van zijn daden zullen zijn. Waarschijnlijk zal hij de vraag dus gewoon opnieuw stellen en misschien wel agressief reageren als de andere persoon hem geen sigaret geeft.” 

Wat veroorzaakt afwijkende breinen?

Waarom hebben sommige mensen afwijkende breinen en anderen niet? Daar zijn verschillende oorzaken voor. Zo kunnen mensen net als Phineas Gage plotseling hersenschade oplopen door een ongeluk, slag op het hoofd, hersenbloeding of tumor. Ook kan het zijn dat hersenen niet volwaardig uitgroeien door omstandigheden zoals mishandeling en seksueel misbruik tijdens de jeugd, slechte voeding, alcohol- en drugsmisbruik en een slechte thuissituatie. Ook laaggeschooldheid en een lage sociaaleconomische status zijn voorspellers van een slechte amygdala-ontwikkeling. 

LEES OOK. Nature vs nurture: is een misdadiger zo geboren? Of ligt het aan de omgeving?

Naast deze omgevingsfactoren, worden sommige mensen ook gewoon geboren met afwijkende breinen volgens Jonker. “Dat is bijvoorbeeld het geval bij psychopathie. De afwijkingen zijn dan genetisch bepaald en kan je moeilijk veranderen. Zelfs niet als die mensen opgroeien in een liefdevol gezin in een rijke buurt met veel kansen, en een goede opleiding krijgen. Dat hoeft daarom niet te betekenen dat ze per se crimineel worden. Sommigen worden zelfs succesvolle CEO’s dankzij hun koude persoonlijkheid. Maar het verhoogt de kans wel.” 

LEES OOK. Wat is een psychopaat?

Hersenscans kunnen geen crimineel identificeren

Risicofactor

In de klinische neuropsychologie is het belangrijk om te onthouden dat niet alle mensen met een afwijking in de prefrontale cortex en amygdala ook misdadigers worden. “Hersenscans kunnen geen crimineel identificeren”, zoals Jonker zegt. Mensen die delicten plegen hebben wel degelijk vaak andere breinen, maar dit is slechts een risicofactor voor crimineel gedrag. Het is geen bewijs dat iemand een crimineel is.

Daarnaast gaat het ook steeds over gemiddeldes over groepen mensen heen. Niet elke misdadiger heeft dus een hersenafwijking. Het is ook praktisch onmogelijk om met het blote ogen op basis van een hersenscan te bepalen of iemands amygdala een paar procent kleiner is dan gemiddeld. Het blijft dus moeilijk om in te schatten wie crimineel wordt, ook al verhogen afwijkende breinen en slechte levensomstandigheden de kans wel aanzienlijk. 

Klinische neuropsychologie in de toekomst

Jonker gelooft dat klinische neuropsychologie in de toekomst alleen maar aan belang zal toenemen. Zo zal er gediscussieerd moeten worden over hoeveel verantwoordelijkheid iemand draagt als hij een afwijkend brein heeft. Jonker denkt ook dat de wetenschap tot nieuwe behandelingen kan leiden, ook al moeten we daar volgens hem ook mee oppassen.  

“Stel dat je een crimineel hebt die niet empathisch is, dan kunnen we misschien over 50 jaar elektrodes in zijn brein plaatsen om zijn empathie in te schakelen. Dat doen we nu al met parkinsonpatiënten om trillen tegen te gaan. Maar wie gaat dan bepalen wie crimineel is en wie die behandeling moet ondergaan? Die behandeling is een spannend vooruitzicht, maar het levert ook een ingewikkelde discussie op.” 

Follow, like, share, repeat

Volg ons op sociale media

2022 © – The Crime Files – All rights reserved

Categorieën
Psychologie

Tien manipulatietechnieken die je moet kennen

lijst

Tien manipulatietechnieken die je moet kennen

Heb je weleens meegemaakt dat iemand niet meer tegen je wil spreken tot je doet wat hij wil? Dat is een voorbeeld van manipulatie. Om jezelf hiertegen te beschermen, moet je dit gedrag eerst leren herkennen. Daarom lijsten wij hier tien veelvoorkomende manipulatietechnieken op.

1. Gaslighting

Bij deze techniek willen manipulators je doen twijfelen aan je eigen verstand. Stel dat je vrouw zegt dat ze naar de tandarts moet, maar je ziet haar een tijd later met een andere man in de winkelstraat lopen. In plaats van toe te geven, zal ze alles staalhard ontkennen. Ze zal zeggen dat je iemand hebt gezien die op haar leek of dat je je dingen inbeeld door je ziekelijke jaloezie. De bedoeling van deze techniek is dat je begint te twijfelen aan je eigen perceptie. Jouw perceptie is verkeerd, die van de manipulator is altijd juist.

Video afspelen

2. Love bombing

Liefde en erkenning zijn basisbehoeften. Dat weet de manipulator ook. Maar hij geeft je geen gewone complimentjes. Nee; hij bombardeert je met aandacht, geschenkjes en attenties. Je ontvangt constant lieve sms’jes, hij komt je onverwachts bezoeken op je werk en verklaart je openlijk de liefde. Net een romantische film.

Love bombing is niet altijd een vorm van manipulatie. Zeker in het begin van een relatie is veel affectie geven heel normaal, en sommige mensen geven gewoon graag complimenten en attenties. Veel liefde geven op zich is dan ook geen probleem. Het wordt pas problematisch als de manipulator enkel en alleen affectie geeft om dingen van jou te verkrijgen, of wanneer de affectie op sommige momenten doelbewust wordt afgenomen, zoals bij de volgende techniek. 

3. Aantrekken en afstoten

Video afspelen

Na love bombing komt er ongetwijfeld een moment dat je partner stopt met affectie geven. Het ene moment geeft je partner je ontzettend veel liefde, het andere moment stoot hij je af. Geen sms’jes meer, geen onverwachte bezoeken, geschenken of attenties. Hij negeert of bekritiseert plots alles wat je doet. Dat geeft een onaangenaam gevoel en je zal het zo snel mogelijk weer goed willen maken. Net op het punt dat je genoeg krijgt van het afstoten, is hij plots weer die charmante man van vroeger. Je bent blij dat alles weer bij het oude is, maar deze cyclus zal zich keer op keer blijven herhalen. 

4. Projectie

Wat er ook gebeurt, de manipulator is nooit schuldig. Jij bent schuldig. Heb je ontdekt dat je vrouw vreemdgaat? Dan zal ze zeggen dat jij vreemdgaat, want je flirtte met je collega op het personeelsfeestje. Kom je steeds in de problemen met deadlines door een collega? Dan ben jij het die incompetent is. Bekritiseer je je man omdat hij weer met vrienden uitgaat, terwijl jij nooit met je vriendinnen weg mag? Dan ben jij bezitterig en egoïstisch.

Projectie is een verdedigingsmechanisme waarbij we onze fouten en tekortkomingen projecten op iemand anders. Iedere mens doet het wel een keer. Het verschil is dat manipulators het constant doen. Ze zullen nooit verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen fouten.

Video afspelen

5. Triangulatie

Video afspelen

Stel: het gaat geweldig goed met je partner. Je partner heeft altijd aandacht voor je, toont affectie en lijkt alleen in jou geïnteresseerd. Maar dan begint hij opeens uit het niets over een nieuwe vrouwelijke collega op het werk. Als je je partner mag geloven, is ze geweldig in alles. Vooral nog in de dingen waar jij niet goed in bent. Hoe vaker ze ter sprake komt, hoe onzekerder je je voelt.

Dit noemen psychologen triangulatie. De manipulator gebruikt hierbij een derde persoon om jou te manipuleren. Deze persoon weet soms helemaal niet dat hij of zij door de manipulator ter sprake wordt gebracht. De techniek steunt op het principe van verdeel en heers. De manipulator wil je jaloers maken en ruzie stoken tussen jou en de derde persoon.

6. Dreigen en agressie

Soms hoeft manipulatie helemaal niet complex te zijn: manipulators kunnen gewoon dreigen of agressief worden als jij niet doet wat ze willen. Zo kunnen ze uit het niets buiten proportioneel kwaad worden. De bedoeling is dat je zodanig schrikt en geïntimideerd raakt, dat je zal toegeven aan al hun eisen. Vooral mensen die niet van conflict houden, zijn vatbaar voor deze manipulatietechniek. Toegeven lijkt voor hen de makkelijkste oplossing, maar de dreigingen en agressie zullen steeds terugkomen. Over tijd kan het zelfs escaleren van dreigen en woede-uitbarstingen tot gooien met voorwerpen en fysiek geweld.

Video afspelen

7. Overdrijven en opscheppen

Video afspelen

Manipulators spreken graag in superlatieven. De dingen die ze meemaken zijn niet gewoon, maar buitengewoon. Alles wat ze doen is fantastisch. Ze maken graag indruk en dikken hun verhalen en prestaties aan. Als ze al niet gewoon liegen. Dit heeft een charismatisch effect op veel mensen. Jouw prestaties minimaliseren ze dan weer, zodat ze er zelf beter uitkomen. Als je kritiek geeft of hun verhaal in twijfel trekt, zullen ze snel overdrijven in hoe gekwetst of verontwaardigd ze zich voelen.

8. Stilte

Niets is zo simpel, maar toch zo pijnlijk als genegeerd worden. De manipulator vermijdt dan elke vorm van verbaal of fysiek contact. Ze willen je het gevoel geven dat je voor hen niets waard bent. Hoe langer het duurt, hoe meer je je zal afvragen of je toch niets gedaan hebt dat deze sterke reactie heeft uitgelokt. Op sommige mensen zal deze techniek sneller effect hebben dan op andere. Zo zullen einzelgängers er minder snel last van ondervinden dan sociale types of mensen die veel aandacht nodig hebben. Deze laatsten zullen de stilte al snel ondraaglijk vinden en het weer goed willen maken.

Video afspelen

9. Schuldgevoelens oproepen

Video afspelen

Je beste vriendin nodigt je uit om zaterdag bij haar te komen eten. Je hebt die dag echter al een afspraak met iemand en laat haar dit weten. In plaats van het te accepteren, probeert ze op je schuldgevoelens in te werken: ‘Het kwetst mij dat je haar verkiest boven mij. Hoe kan je me zo in de steek laten? Ik heb al zo vaak afspraken voor jou verzet.’

De manipulatietechniek speelt in op ons geweten. Dat maakt het voor sommige mensen zo moeilijk om ertegen in te gaan. Het is ook verleidelijk om op alle opmerkingen te reageren die je vriendin maakt. Door dat te doen, kom je in een welles-nietes discussie terecht die afleidt van waar het gesprek oorspronkelijk over ging.

10. Isoleren

Je vrienden en familie kunnen voor de manipulator een bedreiging zijn. Misschien wilt je vriendin je helemaal voor zichzelf hebben of is je baas jaloers op hoe populair je op de werkvloer bent. Alleen sta je zwakker en ben je vatbaarder voor manipulators. Dat weten ze maar al te goed.

Iemand isoleren gebeurt niet op een week tijd. Het is een plan op lange termijn en manipulators zullen verschillende van bovenstaande technieken gebruiken. Zo kan je partner jaloers of kwaad reageren als je over een nieuwe collega begint. Of ze is toevallig altijd ziek als je je familie wil bezoeken. Als je niets onderneemt, heb je voor je het weet je familie al maanden niet meer gezien.

Video afspelen

Follow, like, share, repeat

Volg ons op sociale media

2022 © – The Crime Files – All rights reserved

Categorieën
Opinie

Gevangenen enkel straffen werkt niet

OPINIE

Gevangenen enkel straffen werkt niet

Wat moeten we doen met mensen die misdrijven plegen? Volgens sommigen moeten we ze streng straffen door hun comfort en autonomie zoveel mogelijk af te nemen. Dat doen we ook in de Belgische gevangenissen, maar het is volgens mij een compleet verkeerde aanpak. Enkel door gevangenen goed te begeleiden, kunnen we het recidivecijfer verlagen.

Sinds het ontstaan van moderne gevangenissen, zijn er twee tegengestelde visies ontwikkeld op hun functie. De ene visie zegt dat de gevangenis hard moet zijn om potentiële misdadigers af te schrikken. De andere visie stelt dat de gevangenis crimineel gedrag moet corrigeren. De focus ligt op behandeling en begeleiding, zodat de gevangene uiteindelijk weer kan deelnemen aan het gewone maatschappelijke leven.

Vergelding

Wellicht doet de eerste visie het beter bij de gewone burger. Over gevangenen hoor ik vaak de opmerking dat hun cel te luxueus is, of hun straf te licht en te kort. Zelden hoor ik iemand klagen over de overbevolking, het gebrek aan sociaal contact en de beperkte focus op re-integratie.

Dat kan ik ook tot op zekere hoogte begrijpen. Sommige gevangenen hebben hun slachtoffers veel schade berokkend, dus de maatschappij eist vergelding en compensatie. Die moet er ook zijn volgens mij. Niet alleen om een signaal te sturen naar misdadigers, maar ook om het gevoel van straffeloosheid niet te verergeren.

Maar mijn visie op bestraffen is dat vrijheidsbeperking al een straf op zichzelf is. Wie dat betwijfelt, moet zichzelf maar eens een paar weken in een hotel laten opsluiten. We hoeven criminelen niet nog eens extra te straffen door hun eigenwaarde, zelfstandigheid en sociaal contact volledig af te nemen. Die aanpak is niet alleen onethisch, hij werkt ook gewoon niet.

School voor criminaliteit

Veel experten zijn het erover eens dat criminaliteit en recidive niet vermindert door gevangenisstraf. Dat zeggen ook de Australische wetenschappers uit Victoria die verschillende wetenschappelijke studies analyseerden. Zij concluderen dat gevangenisstraf geen effect heeft op recidive en in sommige gevallen zelfs criminaliteit verhoogt. Mogelijk komt dat omdat de gevangenis als school voor criminaliteit dient:  misdadigers kunnen er nieuwe criminele contacten leggen en vaardigheden van elkaar leren. Eenmaal buiten kan dit goed van pas komen, zeker als ze geen werk vinden door hun criminele voorgeschiedenis.

In de gevangenis leggen misdadigers nieuwe criminele contacten en leren ze nieuwe vaardigheden

In de gevangenis verliezen gedetineerden het grootste deel van hun zelfstandigheid, mogen ze slechts een uur per dag uit hun cel en hebben ze weinig toegang tot sociale en mentaal stimulerende activiteiten. Dit heeft een grote impact op hun cognitieve en sociale vaardigheden. Dat is problematisch, want deze vaardigheden hebben ze net nodig om te werken en gezonde sociale relaties aan te gaan. En laten dat net nu twee dingen heel belangrijke factoren zijn om terug goed in de maatschappij te kunnen functioneren.

LEES OOK. Opstanden, een pen als steekwapen en een tennisbal vol drugs: ex-gevangene getuigt over zijn periode achter de tralies

Als een agressieve hond in een kooi

Er zullen nu zeker mensen stellen dat gevangenen helemaal niets moet leren in de cel. Ze moeten alleen gestraft worden. Het enige doel van de gevangenis is wraak nemen volgens deze visie. Maar als dat jouw visie is, stel jezelf dan eens de vraag: wat hebben we eigenlijk aan wraak? Buiten een korte bevrediging van onze primitieve vergeldingsdrang, eigenlijk niets. Vergeet niet: 99% van de gevangenen komt ooit vrij. Hen vijf jaar in een vergeetput steken en straffen uit wraak, zal geen betere mensen van hen maken. In tegendeel.

Stel je voor dat je een agressieve hond hebt die een gevaar vormt voor jezelf en je familie. Je stopt hem in een kooi om je omgeving te beschermen en de hond te straffen. Je laat hem slechts één keer per dag naar buiten voor een wandeling, beperkt zijn contact met andere honden en geeft hem nauwelijks aandacht of speelgoed om zich mentaal mee bezig te houden. Denk je dat als je deze hond na een aantal jaar minder agressief zal zijn? Vast niet. Je zou hem naar de hondentrainer sturen om te rehabiliteren. Waarom zou dit dan anders zijn bij mensen?

Een mogelijke tegenwerping is dat honden niet beseffen waarom ze gestraft worden en mensen wel. De mens zal dus beseffen dat hij zijn straf aan zichzelf te wijten heeft. Om opnieuw straf te voorkomen, zal hij geen misdaden meer plegen. Het klinkt aannemelijk, maar toch zijn experten het hier niet mee eens. Het idee veronderstelt dat mensen steeds rationele beslissingen maken, maar dit is niet zo. Veel recidivisten zijn impulsief en staan niet stil bij de gevolgen van hun daden, of denken dat ze ermee zullen wegkomen. Indien afschrikking zou werken, dan zouden landen met heel strenge straffen zoals de doodstraf minder misdadigers moeten hebben, maar dat is niet het geval.

LEES OOK. Noorwegen vs De Verenigde Staten: twee gevangenissystemen onder de loep

Rehabilitatie

Bestraffen alleen werkt dus niet. Daarom moeten we de focus verleggen naar rehabiliteren. De maatschappij wordt dan nog steeds beschermd en de daders gestraft, maar het voornaamste doel is om ze voor te bereiden op een leven in de gewone maatschappij.

Om dat goed te doen, moeten we eerst begrijpen waarom mensen in de gevangenis belanden en recidiveren. Enkele belangrijke factoren zijn armoede, drugsverslaving en psychische problemen. Idealiter worden alle factoren in de samenleving structureel aangepakt, maar zeker deze laatste twee kunnen en moeten ook in de gevangenis behandeld worden. Daarvoor zijn er professionele begeleiders nodig die deel moeten uitmaken van het vaste gevangenispersoneel, zoals een cipier voor de veiligheid instaat.

Naast behandeling, moeten begeleiders de gevangenen belonen voor goed gedrag en stimuleren om aan sociale activiteiten deel te nemen. Gevangenen zouden vaak samen moeten koken, werken en sporten. Deze activiteiten houden hen niet alleen fysiek en mentaal bezig, maar onderhouden ook hun vaardigheden die belangrijk zijn voor het leven in de vrije samenleving. Gevangenen zullen ook aangemoedigd worden om te studeren of een beroep te leren die ze na hun vrijlating kunnen uitoefenen.

Ex-gevangenen kunnen makkelijk hervallen in oude gewoontes als ze er alleen voor staan. Daarom is het essentieel dat de overheid hen werk, een degelijke verblijfplaats en de nodige psychische begeleiding garandeert. Daarnaast moeten de begeleiders erop toezien dat de ex-gevangenen genoeg sociale contact hebben. Deze aspecten zijn cruciaal om een normaal leven op te bouwen en niet opnieuw in de criminaliteit te belanden.

Een seriemoordenaar zal niet veranderen omdat hij met zijn medegevangenen mag koken

Naïeve mirakeloplossing

Uiteraard doen Belgische gevangenissen al voor een deel aan rehabilitatie, maar ze schieten volgens mij nog steeds tekort. Door de overvolle gevangenissen is het moeilijk om iedereen individueel te begeleiden en om veel activiteiten te voorzien. Ons land focust nog steeds meer op straffen dan op rehabiliteren. Nochtans ben ik ervan overtuigd dat er minder recidivisten zullen zijn als we anders omgaan met gevangenen en ex-gevangenen beter opvolgen.

Maar ik ben ook niet naïef. Rehabilitatie is geen mirakeloplossing. Ik verwacht niet dat een seriemoordenaar zal veranderen omdat hij met zijn medegevangenen mag koken of gestimuleerd wordt om weer te studeren. Sommige mensen vallen niet te veranderen, maar dat wil niet zeggen dat we het daarom niet moeten proberen.

Ik besef ook dat er een aantal praktische problemen zijn. Het zal tijd en geld kosten. En het is geen electoraal populair idee. Niet veel mensen willen graag investeren in gevangenen. Toch is dat wat we moeten doen om het probleem van onze overvolle gevangenissen op te lossen. Niet wraak, maar rehabilitatie werkt. Dat weten de experten al. Nu nog de gewone burger en politici.

Follow, like, share, repeat

Volg ons op sociale media

2022 © – The Crime Files – All rights reserved

Categorieën
Waargebeurd

Deze vier Europese onderzoeksjournalisten bekochten de persvrijheid met hun dood

lijst

Deze vier Europese onderzoeksjournalisten bekochten de persvrijheid met hun dood

Al jaren prijken de landen van de Europese Unie bovenaan de persvrijheidsindex. Toch lopen ook bij ons journalisten gevaar. Zo werden er sinds 2017 vier onderzoeksjournalisten vermoedelijk door criminele organisaties vermoord. Lees hier hun verhalen.

Follow, like, share, repeat

Volg ons op sociale media

2022 © – The Crime Files – All rights reserved