Achtergrond
Waarom luisteren vrouwen naar true crime?
- Door Fee Dubois & Jolien Pollet
- Door Jolien Pollet
Eén van de populairste genres in de podcastwereld is de true crime-podcast. Waarom is dit lugubere genre zo populair? En wie luistert ernaar?
Professor Kelli Boling, communicatiewetenschapper van de University of Nebraska-Lincoln stelde zichzelf exact diezelfde vraag en besloot een onderzoek te voeren naar het publiek van het populaire genre. Wat bleek? Het overgrote deel van het true crime-podcastpubliek zijn vrouwen.
Prof. Kelli Boling: “Ik ben zelf een fervent podcastluisteraar. Wanneer ik voor mijn doctoraatopleiding een kwantitatief onderzoek moest doen koos ik daarom het publiek van true crime als onderwerp. Om een grote massa mensen te bereiken en koos ik voor reddit als platform voor mijn enqûete. De gebruikers van reddit zijn overwegend mannelijk, dus ik verwachtte ongeveer een gelijk resultaat. Heel opmerkelijk was dat op een overwegend mannelijk platform vooral vrouwen reageerden. Maar liefst 73% van de luisteraars die op mijn enqûete reageerden waren vrouwelijk.
Heel opmerkelijk is ook dat het true crime-podcastpubliek erg interactief is. Buiten hun deelname aan de enquête vroegen ze om ook de onderzoeksresultaten achteraf met hen te delen. Je merkte dat ze net als ik geïnteresseerd waren in de antwoorden. Alsof ze zichzelf eerder ook al de vraag hadden gesteld: waarom luister ik eigenlijk?”
En, wat is hun motivatie?
“Het antwoord verschilt per subgenre. Over het algemeen vonden vrouwen amusement, gemak en verveling de drie motiverende factoren. Deze top drie zette hen ertoe aan om te luisteren naar true crime-podcasts.
Sommige true crime-podcasts zijn veel meer op entertainment gebaseerd, terwijl andere werken geproduceerd worden door journalisten die er een andere draai aan geven. Het hangt er dus van af waartoe de luisteraars zich aangetrokken voelen. Vrouwen die regelmatig naar true crime-podcasts luisteren, doen dit omdat ze hopen er iets uit te leren. Ze hebben het gevoel dat ze zichzelf in de toekomst beter kunnen beschermen dankzij true crime. Het is dus niet louter entertainment.”
Dus de vrouwen hadden het gevoel dat ze iets bijleerden?
“Exact. De deelnemers haalden specifieke overlevingstactieken aan die ze leerden door naar true crime-podcasts te luisteren. Die waren onder meer: ‘Vertel niet aan iedereen je naam of waar je woont. Probeer nooit op hetzelfde tijdstip uit huis te gaan, zodat niemand een patroon in je gedrag kan leggen.’ Ook tegenover hun naasten leerden ze lessen: ‘Blijf contact houden met je en vrienden en familie. Koester en vertrouw hen zodat je met hen je locatie kan delen op bijvoorbeeld je smartphone, zodat ze altijd weten waar je bent.’”
“Ook over het (Amerikaans) strafrechtsysteem leerde het podcastpubliek veel bij. Zo vertelden luisteraars mij dat ze veel beter weten hoe ze voor zichzelf of een naaste moeten opkomen wanneer ze het slachtoffer zijn van een misdrijf. ‘Regel nummer één hierbij is, praat nooit zonder een advocaat.’ Dit omdat een advocaat getraind is om je hierin te begeleiden, terwijl agenten er net in getraind zijn om een bekentenis uit je te halen. Ook de gaten in het juridisch systeem worden in de podcasts duidelijk zichtbaar. Hierover zou iedereen moeten op de hoogte gebracht worden. Het strafrechtelijk systeem in de Verenigde Staten is namelijk behoorlijk fucked up.”
Vrouwen die regelmatig naar true crime-podcasts luisteren, doen dit omdat ze hopen er iets uit te leren
Was er een aspect van je onderzoek dat je totaal niet zag aankomen?
“Heel verrassend was dat heel wat overlevenden van huiselijk geweld naar true crime-podcasts luisteren. In de Verenigde Staten is één op de vier vrouwen slachtoffer van huiselijk geweld, maar in onze maatschappij wordt hen het zwijgen opgelegd. Omdat ze niet het gevoel hebben dat ze hun verhaal kunnen delen, luisteren ze naar true crime-podcasts. Er komen verhalen naar boven die gelijkaardig zijn aan die van hen. Hun eigen ervaring wordt genormaliseerd en geeft hen een gevoel van bevestiging dat ze niet alleen zijn.”
Hoe kwam je bij deze vrouwen terecht?
“Ik kwam op het idee door een opiniestuk dat ik in de New York Times had gelezen. Jes Skolnik (hen/hun) vertelde hierin dat die ernaar luisterde vanwege hun eigen ervaring, als een vorm van blootstellingstherapie. Jes legde uit dat belangrijkste reden om te controle was. Tijdens hun eigen traumatische ervaring werd dit van hen afgenomen. Wanneer ze echter naar een true crime-podcast luisteren, herkennen ze zichzelf in de situatie die afspeelt. Het grote verschil is dat ze zelf op stop en play kunnen duwen. Zij hebben controle over dat verhaal, iets wat ze niet hadden in hun persoonlijke leven.”
“Veel vrouwen vertelden ook dat ze op een bijzonder slechte dag één podcastaflevering hadden waar ze telkens weer naar luisterden, omdat ze wisten dat dit hen aan het huilen zou maken. Het was een soort van catharsische kreet. Omdat we als samenleving zo vaak vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld het zwijgen opleggen, hebben ze het gevoel dat ze moeten doen alsof het nooit gebeurd is. Het draait niet altijd per se om de misdaad zelf, die vergelijkbaar is met hun eigen ervaringen. Het gaat soms ook over: dit is een wereld waarin mensen erkennen dat dit geweld bestaat. En mensen proberen niemand het zwijgen op te leggen.”
“De podcasters die ik sprak waren het daarmee eens. Ze zeiden dat slachtoffers van huiselijk geweld in hun publiek hen soms benaderden om hun eigen persoonlijke verhaal te delen. Niet omdat ze wilden dat ze hun ervaringen in een toekomstig seizoen zouden gebruiken, maar gewoon omdat ze het gevoel hadden dat de podcaster hen geloofde, en wilde luisteren.”
Dus true crime-podcasts helpen slachtoffers bij hun herstelproces?
“Studies hebben al tientallen jaren aangetoond dat dit geen nieuws is. Maar om een of andere reden, willen mensen true crime-podcasts in een soort ‘emmer van verschrikkelijke media’ stoppen. Dat hoort niet. Je kan niet zomaar verklaren dat alle true crime podcasts slecht zijn en dat iedereen die ernaar luistert, luistert om de verkeerde redenen.”
Je kan niet door één slechte podcast zeggen dat er iets mis is met dit hele genre
Hoe komt het dat er zo’n vooroordelen heersen over true crime?
“Zijn er producers die van de misdaad een sensationeel spektakel maken, en enkel op het geld uit zijn? Zeker, die podcasts bestaan. Er zijn mensen die naar die podcasts luisteren en hierna shirts dragen met criminelen erop, en we hebben geen idee waarom. Maar je kan niet door één slechte podcast, of één toeschouwer die een tatoeage van een seriemoordenaar laat zetten, zeggen dat er iets mis is met dit hele genre. Dat is niet juist.”
Zijn de makers van true crime-podcasts zich bewust van wie er luistert?
“Ik heb met veel podcastmakers gepraat. Producenten die met enorm veel zorg, op een respectvolle manier een verhaal proberen te brengen. Deze makers vroegen achteraf ook vaak of ik de resultaten kon doorsturen als ik klaar was, omdat ze zo begaan waren met hun publiek. Hun nieuwsgierigheid gaat veel verder dan entertainment. Ik kan behoorlijk boos worden wanneer mensen true crime classificeren als entertainment of afstempelen als slechte media. Elk medium heeft een slechte kant. Je hebt nieuwsmedia en dan zijn er echt slechte nieuwsmedia. Je hebt kranten en er zijn kranten die het alleen voor het geld doen en sensationele verhalen drukken. Dat is niet uniek aan true crime. Mensen doen nu eenmaal dingen om slechte redenen, inclusief media produceren.”
“De vrouwen en de producenten die ik gesproken heb, zijn heel erg tegen dat soort true crime-podcasts. Deze vrouwen hebben geweld meegemaakt in hun eigen leven. Ze walgen ervan dat er mensen rondlopen met tatoeages van criminelen, of met T-shirts met hun gezicht erop. De mediaproducenten met wie ik sprak, raakten daar ook erg gefrustreerd over. Omdat de families en vrienden van de slachtoffers erdoor gekwetst raken, en het true crime-genre hierdoor vervuild is.”
Maar er is dus vaak meer aan de hand dan puur vermaak of ‘morbide interesse’?
“Inderdaad. True crime bestaat al eeuwen. Dit is geen nieuw genre. Maar vandaag hebben we de mogelijkheid om de interesse te meten. We kunnen zien hoeveel mensen de podcast downloaden, wie erover tweet of post op Facebook. We kunnen het voor het eerst echt kwantificeren, waardoor het plots een fenomeen lijkt.”
Vrouwen & true crime: waarom zijn ze erin geïnteresseerd?
Anke Vandenberghen (23)
“Voor mij is het altijd pure interesse geweest in de gedachtegang van misdadigers. True crime-content is de ideale manier om het antwoord op deze vragen te krijgen. Documentaires halen er psychologen bij die antwoord bieden, terwijl boeken dieper ingaan op de lichaamstaal van de misdadigers. Hetgeen dat zo’n mensen drijft heeft mij altijd enorm gefascineerd. Ook misdaadfilms die gebaseerd zijn op waargebeurde feiten kijk ik graag, denk aan die van Ted Bundy (Extremely Wicked, Shockingly Evil and Vile, red.).”
“Ik heb er nooit bij stilgestaan dat die interesse in misdaad eventueel kan betekenen dat ik mezelf als vrouw meer wil beschermen tegen dat soort figuren, die ongetwijfeld door onze straten lopen. Het valt me dan ook op dat ik dit soort content het meest consumeer met mijn moeder. De andere huisgenoten vinden er maar niets aan, maar het valt dan toch weer op dat juist de twee vrouwen er zo mee bezig zijn. Ik denk toch dat het bij mij pure fascinatie is en het daar ook bij blijft. Ik ga er niet heel diep in op, wat mij dan weer heel schadelijk lijkt. Soms een documentaire of een misdaadfilm, soms een aflevering van De Volksjury.”
“Ik heb er nooit bij stilgestaan dat die interesse in misdaad eventueel kan betekenen dat ik mezelf als vrouw meer wil beschermen tegen dat soort figuren, die ongetwijfeld door onze straten lopen. Het valt me dan ook op dat ik dit soort content het meest consumeer met mijn moeder. De andere huisgenoten vinden er maar niets aan, maar het valt dan toch weer op dat juist de twee vrouwen er zo mee bezig zijn. Ik denk toch dat het bij mij pure fascinatie is en het daar ook bij blijft. Ik ga er niet heel diep in op, wat mij dan weer heel schadelijk lijkt. Soms een documentaire of een misdaadfilm, soms een aflevering van De Volksjury.”
Lisa
Van Pumbroeck (26)
“Vanaf dat ik een puber was, raakte ik steeds meer into misdaadcontent. In het begin bleef dit heel oppervlakkig, zoals bijvoorbeeld het volgen van de De Gelder-zaak. Ook al snapte ik er niets van als 14-jarige. Die aantrekking tot dat wereldje heb ik altijd gehad. Hoe ouder ik werd, hoe meer research ik zelf begon te doen naar kleinere casussen. Daarnaast bingede ik dagelijks misdaaddocumentaires en luisterde ik 24/7 naar verschillende podcasts zoals Crime Junkie, maar later ook Belgische podcast De Volksjury. Rondom mij hoorde ik iedereen roepen dat ik criminologie of rechten moest gaan studeren. Uiteindelijk besloot ik om rechten te studeren en verdiepte ik me nog meer in de wereld van moordenaars en andere misdaad.”
“Uiteindelijk werd me al die misdaadcontent wat te donker en heb ik zelfs een tijdelijke pauze moeten nemen van dat soort content. Het deed me gewoon slecht voelen. Ondertussen heb ik het terug opgepakt en probeer ik me te beperken tot een wekelijkse podcast. Als ik een documentaire kijk, probeer ik me te houden aaneen aflevering per dag en niet te bingen. Wanneer ik op school met een straffe case zit, probeer ik de content nog meer te beperken. Ik weet dat dit beter is voor mijn mentale gezondheid.”
“Ik kan m’n vinger niet goed leggen op hetgeen dat mijn fascinatie deed evolueren tot een obsessie. Ik weet dat het is begonnen met een onschuldige interesse. Of er ooit meer dan dat achter heeft gezeten, kan ik moeilijk zeggen. Misschien was het een manier om mezelf beter te beschermen, dat kan zeker. Dat is dan toch nooit een bewust gevoel geweest.”
“Uiteindelijk werd me al die misdaadcontent wat te donker en heb ik zelfs een tijdelijke pauze moeten nemen van dat soort content. Het deed me gewoon slecht voelen. Ondertussen heb ik het terug opgepakt en probeer ik me te beperken tot een wekelijkse podcast. Als ik een documentaire kijk, probeer ik me te houden aaneen aflevering per dag en niet te bingen. Wanneer ik op school met een straffe case zit, probeer ik de content nog meer te beperken. Ik weet dat dit beter is voor mijn mentale gezondheid.”
“Ik kan m’n vinger niet goed leggen op hetgeen dat mijn fascinatie deed evolueren tot een obsessie. Ik weet dat het is begonnen met een onschuldige interesse. Of er ooit meer dan dat achter heeft gezeten, kan ik moeilijk zeggen. Misschien was het een manier om mezelf beter te beschermen, dat kan zeker. Dat is dan toch nooit een bewust gevoel geweest.”
Sigrid
Leopold (45)
“Vreemd genoeg ben ik pas meer true crime-content gaan lezen, bekijken en luisteren toen ik mijn eerste kindje kreeg. Ik heb nooit een interesse gehad voor horror, maar dit werd echt opgewekt toen mijn dochter werd geboren. Ik vertel tegen mezelf dat het gewoon een morbide interesse is. Maar hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik denk dat er toch wat meer achter zit. Terwijl ik documentaires kijk zoals De Kroongetuigen, of boeken lees zoals die van Sabine Dardenne, merk ik dat ik mentale notities maak over wat er allemaal gedaan of gezegd wordt dat tot de verschrikkelijke feiten leidt. Hoewel ik niet het gevoel heb dat ik dit voor mezelf doe, maar eerder voor de toekomst van mijn dochter.”
“Het is een donkere wereld om als meisje in op te groeien. Ik vind het dan ook belangrijk om mezelf te informeren over de gruwelacties van verschillende moordenaars of over onopgeloste verdwijningen. Ik zal nooit het brein van zulke criminelen begrijpen, maar ik kan toch proberen om hun acties en ideeën te herkennen om de wereld rondom mijn dochter veilig te maken. Natuurlijk speelt entertainment ook een grote rol in misdaaddocumentaires, -boeken en -podcasts; anders zou ik het niet zo vaak consumeren. Het is toch opvallend dat het ethousiasme voor true crime pas aanwakkerde na de geboorte van mijn kind.”
“Het is een donkere wereld om als meisje in op te groeien. Ik vind het dan ook belangrijk om mezelf te informeren over de gruwelacties van verschillende moordenaars of over onopgeloste verdwijningen. Ik zal nooit het brein van zulke criminelen begrijpen, maar ik kan toch proberen om hun acties en ideeën te herkennen om de wereld rondom mijn dochter veilig te maken. Natuurlijk speelt entertainment ook een grote rol in misdaaddocumentaires, -boeken en -podcasts; anders zou ik het niet zo vaak consumeren. Het is toch opvallend dat het ethousiasme voor true crime pas aanwakkerde na de geboorte van mijn kind.”
2022 © – The Crime Files – All rights reserved